Tiêu chảy và táo bón là bệnh gì và cách điều trị ra sao?

Táo bón nặng ở người lớn thường là hậu quả của lối sống thiếu khoa học hoặc các bệnh lý nền. Vậy làm sao để nhận biết biểu hiện của táo bón ở người lớn, xác định nguyên nhân gây táo bón ở người lớn, và áp dụng các cách trị táo bón cho người lớn một cách hiệu quả? Bài viết dưới đây của DiLi Supplement sẽ cung cấp thông tin chi tiết, từ các triệu chứng đến các biện pháp điều trị táo bón hiệu quả và an toàn, giúp bạn sớm khắc phục tình trạng này.

Táo bón và tiêu chảy đồng thời là bệnh gì?

Tiêu chảy và táo bón là tình trạng người bệnh đồng thời trải qua hai giai đoạn tiêu hóa trái ngược nhau. Tình trạng táo bón và tiêu chảy xảy ra xen kẽ khi người bệnh khó khăn khi đi đại tiện do phân khô cứng do táo bón, sau đó chuyển sang đi ngoài nhiều lần với phân lỏng do tiêu chảy. Đây không chỉ là một hiện tượng bất thường mà còn tiềm ẩn nguy cơ mắc các bệnh lý nghiêm trọng liên quan đến hệ tiêu hóa.

Hội chứng ruột kích thích (IBS)

Hội chứng ruột kích thích là một rối loạn chức năng tiêu hóa mạn tính, thường gây ra sự thay đổi trong thói quen đi ngoài, bao gồm cả tiêu chảy và táo bón.
Triệu chứng phổ biến:

• Táo bón tiêu chảy luân phiên, đôi khi kéo dài hàng tuần.
• Đau bụng quặn, đầy hơi, có cảm giác đi ngoài không hết.

Nguyên nhân:

• Tâm lý căng thẳng hoặc lo âu kéo dài.
• Chế độ ăn không cân bằng, nhiều thức ăn gây kích thích đường ruột.

Nhiễm khuẩn đường ruột

Triệu chứng tiêu chảy và táo bón có thể đến từ bệnh nhiễm khuẩn đường ruột xảy ra khi các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn (E. coli, Salmonella), virus (Rotavirus) hoặc ký sinh trùng xâm nhập vào cơ thể qua đường tiêu hóa.
Triệu chứng:

• Tiêu chảy táo bón xen kẽ.
• Triệu chứng đau bụng dữ dội kèm buồn nôn hoặc sốt cao.

Nguyên nhân:

• Ăn uống không hợp vệ sinh.
• Nguồn nước ô nhiễm hoặc bị nhiễm bẩn.

Viêm đại tràng mạn tính

Viêm đại tràng mạn tính là bệnh lý kéo dài gây rối loạn đại tiện như tiêu chảy và táo bón đồng thời. Bệnh này khiến niêm mạc đại tràng bị tổn thương nặng nề.
Triệu chứng:

• Đau bụng dưới kèm theo táo bón và tiêu chảy.
• Mệt mỏi hoặc thiếu máu do đi nặng bị chảy máu.

Nguyên nhân:

• Di truyền hoặc lối sinh hoạt không lành mạnh.
• Tác động từ bệnh lý khác như viêm ruột.

Bệnh Crohn

Bệnh Crohn là một dạng viêm ruột mạn tính, ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi phần của đường tiêu hóa.
Triệu chứng đặc trưng:

• Táo bón xong tiêu chảy kéo dài, đau quặn bụng.
• Sụt cân trong thời gian ngắn mà không rõ nguyên nhân.

Nguyên nhân:

• Phản ứng miễn dịch bất thường.
• Ảnh hưởng từ môi trường sống hoặc sử dụng thuốc men kéo dài.

Nguyên nhân gây tiêu chảy và táo bón

Tình trạng rối loạn đại tiện kèm đầy bụng kéo dài có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Căng thẳng kéo dài: Áp lực tinh thần và căng thẳng liên tục có thể làm rối loạn hoạt động của hệ tiêu hóa, gây tiêu chảy và táo bón.
• Dị ứng thực phẩm: Không dung nạp lactose hoặc dị ứng với một số loại thực phẩm thường gây đầy hơi, đau bụng và rối loạn đại tiện.
• Ăn uống không đảm bảo vệ sinh: Thực phẩm ôi thiu, đồ sống nhiễm khuẩn hoặc chứa ký sinh trùng dễ gây nhiễm trùng đường ruột từ đó mắc tiêu chảy và táo bón.
• Thay đổi hormone: Sự biến đổi hormone trong chu kỳ kinh nguyệt thường ảnh hưởng đến nhu động ruột, gây đầy bụng và rối loạn tiêu hóa.
• Tác dụng phụ của thuốc: Kháng sinh và một số loại thuốc khác có thể phá vỡ cân bằng hệ vi sinh đường ruột, gây rối loạn tiêu hóa.
• Nhiễm khuẩn đường tiêu hóa: Vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng khi xâm nhập đường ruột thường gây đau bụng, tiêu chảy và đầy hơi.
• Yếu tố di truyền: Một số người có nguy cơ cao mắc các bệnh rối loạn tiêu hóa do di truyền từ gia đình.

Nếu tình trạng này kéo dài, người bệnh nên thăm khám bác sĩ để xác định nguyên nhân cụ thể và điều trị kịp thời.

Cách trị táo bón và tiêu chảy

Tình trạng tiêu chảy và táo bón có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hằng ngày và sức khỏe lâu dài nếu không được xử lý đúng cách. Dưới đây là các phương pháp điều trị chi tiết, bao gồm cả thay đổi thói quen sống và sử dụng thuốc hỗ trợ.

Điều chỉnh chế độ ăn uống

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh hoạt động của hệ tiêu hóa.

• Tăng cường chất xơ: Bổ sung chất xơ từ rau xanh, trái cây như chuối, táo, hoặc các loại ngũ cốc nguyên cám. Đặc biệt, chất xơ hòa tan như psyllium hay Inulin có khả năng tạo gel trong ruột, giúp làm mềm phân khi táo bón và giảm sự kích ứng trong trường hợp tiêu chảy.
• Uống đủ nước: Mỗi ngày cần cung cấp tối thiểu 2-3 lít nước để hỗ trợ tiêu hóa. Khi uống không đủ nước, phân trở nên khô cứng, dẫn đến táo bón. Đồng thời, bù nước là bước quan trọng khi bạn bị tiêu chảy để tránh mất nước và điện giải.
• Hạn chế thực phẩm kích thích: Các món ăn cay nóng, chiên rán hoặc nhiều đường thường làm tăng nguy cơ rối loạn tiêu hóa. Ngoài ra, cần tránh tiêu thụ rượu bia, caffeine vì chúng dễ gây mất nước và làm trầm trọng thêm tình trạng tiêu chảy hoặc táo bón.

Sử dụng men vi sinh

Men vi sinh (probiotic) giúp bổ sung lợi khuẩn, tái cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Các lợi khuẩn như Lactobacillus hoặc Bifidobacterium không chỉ giảm triệu chứng tiêu chảy mà còn kích thích nhu động ruột, hỗ trợ cải thiện táo bón. Sử dụng men vi sinh thường xuyên có thể ngăn ngừa cả hai tình trạng này xảy ra trong tương lai.

Cách dùng: Men vi sinh thường được sử dụng dưới dạng bột hòa tan, viên nang hoặc thức uống lên men. Hãy đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và tuân theo đủ liều lượng để đạt hiệu quả cao nhất.

Dùng thuốc hỗ trợ

Khi các phương pháp điều trị tiêu chảy và táo bón tự nhiên không đem lại hiệu quả, việc sử dụng thuốc là cần thiết để điều trị kịp thời tiêu chảy táo bón:

Đối với táo bón:

• Thuốc nhuận tràng thẩm thấu như Lactulose (Duphalac) giúp hút nước vào lòng ruột, làm mềm phân.
• Sử dụng các sản phẩm chứa psyllium hoặc Inulin để hỗ trợ quá trình đi tiêu dễ dàng hơn.

Đối với tiêu chảy:

• Dùng Oresol để bù nước và điện giải, giúp ngăn ngừa tình trạng mất nước nghiêm trọng.
• Thuốc cầm tiêu chảy như loperamid có thể được sử dụng trong trường hợp cần thiết, nhưng không nên lạm dụng vì có thể gây táo bón.

Massage bụng và vận động

Massage vùng bụng là phương pháp tự nhiên, an toàn giúp kích thích nhu động ruột giảm triệu chứng tiêu chảy và táo bón.

• Cách thực hiện massage bụng: Dùng lòng bàn tay xoa nhẹ nhàng theo vòng tròn chiều kim đồng hồ, bắt đầu từ vùng rốn và dần dần mở rộng ra ngoài. Thực hiện 10-15 phút mỗi ngày có thể giúp giảm triệu chứng táo bón nhanh chóng.
• Vận động cơ thể: Các bài tập như đi bộ, đạp xe hoặc yoga không chỉ giúp tăng cường lưu thông máu mà còn hỗ trợ kích thích đường ruột hoạt động đều đặn. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, vận động thường xuyên giúp giảm nguy cơ táo bón đến 50% và cải thiện khả năng tiêu hóa tổng thể.

Quản lý căng thẳng

Stress không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý mà còn làm rối loạn hoạt động của hệ tiêu hóa. Đặc biệt là với người bị hội chứng ruột kích thích.

• Tập thiền hoặc yoga: Những bài tập này không chỉ giúp thư giãn mà còn cải thiện chức năng của đường tiêu hóa.
• Ngủ đủ giấc: Giấc ngủ không đủ hoặc chất lượng kém sẽ làm tăng nguy cơ táo bón tiêu chảy. Duy trì thời gian ngủ 7-8 tiếng mỗi đêm là cách đơn giản để hỗ trợ sức khỏe tổng thể.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Mặc dù táo bón và tiêu chảy có thể được cải thiện bằng các biện pháp trên, bạn nên đến gặp bác sĩ khi:

• Triệu chứng kéo dài hơn một tuần mà không thuyên giảm.
• Đi ngoài ra máu, phân đen hoặc có mùi tanh bất thường.
• Kèm theo sốt cao, đau bụng dữ dội hoặc sụt cân nhanh không rõ lý do.

Việc xử lý kịp thời không chỉ giúp giảm triệu chứng mà còn phòng ngừa các biến chứng nghiêm trọng liên quan đến hệ tiêu hóa.

Kết luận

Tiêu chảy và táo bón xen kẽ là tình trạng không nên xem nhẹ, bởi nó có thể liên quan đến các bệnh lý nguy hiểm đến đường ruột. Hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng cách xử lý phù hợp sẽ giúp bạn cải thiện tình trạng tiêu hóa, nâng cao sức khỏe. Nếu các triệu chứng kéo dài hoặc nghiêm trọng, cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.