Trào ngược dạ dày: Cách nhận biết, phòng ngừa và điều trị

Trào ngược dạ dày không chỉ gây phiền toái mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng. Nếu không được điều trị kịp thời, những triệu chứng này sẽ ảnh hưởng lâu dài đến chất lượng sống của bạn. Liệu có cách nào để kiểm soát và ngăn ngừa bệnh hiệu quả? Hãy cùng DiLi Supplement khám phá ngay!

Bệnh trào ngược dạ dày là gì?

Bệnh trào ngược dạ dày là một trong những vấn đề tiêu hóa phổ biến tại Việt Nam. Đây là tình trạng axit và dịch vị từ dạ dày trào ngược lên thực quản, phần ống nối từ miệng đến dạ dày, gây kích thích lớp niêm mạc thực quản.

Người bị trào ngược dạ dày thường gặp các triệu chứng điển hình như ợ nóng, ợ chua, đau rát vùng ngực và khó nuốt. Bệnh có thể tiến triển phức tạp nếu không được nhận biết và điều trị kịp thời.

Trào ngược bao tử thực quản là dạng cụ thể của bệnh dạ dày trào ngược, trong đó axit chỉ gây tổn thương tại thực quản. Cần phân biệt giữa biểu hiện trào ngược thực quản và dạng ngoài thực quản. Trong khi dạng trong thực quản chỉ ảnh hưởng tại chỗ, thì dạng ngoài thực quản có thể tác động đến các cơ quan như hệ hô hấp, tai mũi họng và răng hàm mặt, gây viêm họng, khàn giọng hoặc viêm xoang.

So sánh trào ngược dạ dày và trào ngược thực quản (GERD)

Nguyên nhân trào ngược dạ dày thực quản là gì?

Nguyên nhân dạ dày trào ngược xuất phát từ nhiều yếu tố, ảnh hưởng đến hoạt động của cơ vòng thực quản dưới và làm tăng nguy cơ bị dạ dày thực quản. Dưới đây là các nguyên nhân gây bệnh phổ biến:

Yếu cơ vòng thực quản dưới

Cơ vòng thực quản dưới đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn dịch và axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản. Khi cơ này bị yếu hoặc hoạt động không bình thường, nó không thể đóng chặt, dẫn đến lý do bị trào ngược dạ dày. Yếu cơ vòng thường do:

• Tuổi tác, khiến chức năng cơ bị suy giảm.
• Thói quen sinh hoạt không lành mạnh kéo dài.

Thói quen ăn uống và sinh hoạt không lành mạnh

Một trong những nguyên nhân bị trào ngược dạ dày phổ biến là do lối sống và chế độ ăn uống sai cách. Các yếu tố bao gồm:

• Ăn thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, ít rau xanh.
• Ăn quá no hoặc ăn quá nhanh.
• Thói quen nằm ngay sau khi ăn, làm tăng áp lực lên dạ dày.

Những thói quen này không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động của dạ dày mà còn gây kích thích lớp niêm mạc thực quản, làm tăng nguy cơ bệnh trào ngược axit dạ dày thực quản.

Tác dụng phụ của thuốc Tây

Lạm dụng các loại thuốc như thuốc giảm đau, kháng sinh hoặc chống viêm cũng là nguyên nhân gây trào ngược dạ dày. Những loại thuốc này có thể làm tổn thương niêm mạc dạ dày, gây rối loạn hoạt động của cơ vòng thực quản.

Thoát vị dạ dày và áp lực lên dạ dày

Thoát vị dạ dày khiến phần trên của dạ dày đẩy lên qua cơ hoành, làm giảm khả năng ngăn axit trào ngược. Ngoài ra, áp lực lớn lên dạ dày do mang thai hoặc thừa cân cũng là lý do gây bệnh.

Stress và căng thẳng kéo dài

Căng thẳng thần kinh không chỉ làm tăng tiết axit dịch vị mà còn gây co bóp quá mức dạ dày, dẫn đến cơ tâm vị mở rộng. Tình trạng này tạo điều kiện cho dịch vị dạ dày trào ngược lên thực quản, gây triệu chứng khó chịu.

Hiểu rõ nguyên nhân trào ngược dạ dày thực quản là bước đầu quan trọng trong việc phòng ngừa và điều trị hiệu quả căn bệnh phổ biến này.

Dấu hiệu trào ngược dạ dày là gì?

Triệu chứng trào ngược dạ dày

Biểu hiện của trào ngược dạ dày bao gồm nhiều biểu hiện khác nhau, từ nhẹ đến nghiêm trọng. Một số triệu chứng của bệnh dễ nhận biết nhất gồm:

• Ợ hơi, ợ chua, ợ nóng: Đây là các dấu hiệu bị trào ngược dạ dày đặc trưng. Người bệnh thường cảm thấy hơi nóng rát lan từ vùng thượng vị lên cổ họng. Tình trạng này thường xuất hiện sau khi ăn no hoặc khi nằm.
• Đau tức vùng thượng vị: Dấu hiệu của bệnh trào ngược dạ dày này xảy ra khi axit dạ dày trào ngược, kích thích đầu mút thần kinh ở thực quản. Cơn đau có thể lan ra tới lưng hoặc vai.
• Khó nuốt và cảm giác nghẹn cổ: Người bệnh gặp khó khăn khi nuốt, cảm giác có khối nghẹn trong cổ họng. Đây là biểu hiện do thực quản bị tổn thương bởi axit dạ dày.
• Buồn nôn và nôn mửa: Triệu chứng bệnh này thường xuất hiện sau khi ăn no hoặc nằm ngay sau khi ăn.
• Hôi miệng và đắng miệng: Dấu hiệu của trào ngược dạ dày này xảy ra do thức ăn và dịch axit trào ngược lên miệng, gây mùi khó chịu và cảm giác đắng.
• Ho mãn tính và khàn giọng: Axit trào ngược ảnh hưởng đến thanh quản, gây khàn tiếng hoặc ho dai dẳng.
• Tiết nước bọt nhiều hơn bình thường: Đây là phản xạ tự nhiên của cơ thể nhằm trung hòa axit khi axit trào ngược lên thực quản.

Triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản

Triệu chứng của bệnh trào ngược dạ dày thực quản thường nghiêm trọng hơn và có thể ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh như sau:

• Cảm giác nóng rát ở ngực (ợ nóng): Dấu hiệu trào ngược dạ dày thực quản này thường xuất hiện sau khi ăn và nghiêm trọng hơn vào ban đêm, khi người bệnh nằm ngủ.
• Đau ngực: Cơn đau vùng ngực có thể bị nhầm lẫn với triệu chứng đau tim, nhưng thực tế, đây là biểu hiện của bệnh trào ngược dạ dày.
• Khó nuốt: Thực quản bị tổn thương nghiêm trọng bởi axit, gây cảm giác đau và khó khăn khi nuốt thức ăn hoặc chất lỏng.
• Ho mãn tính và viêm thanh quản: Axit trào ngược gây kích thích niêm mạc họng, dẫn đến tình trạng ho dai dẳng và viêm thanh quản kéo dài.
• Giấc ngủ bị gián đoạn: Khi triệu chứng xuất hiện vào ban đêm, người bệnh thường bị thức giấc do cảm giác nóng rát, khó chịu ở vùng ngực hoặc họng.
• Cảm giác có khối u trong cổ họng: Dấu hiệu này xuất hiện khi thực quản bị phù nề, gây cảm giác vướng víu, khó chịu ở cổ.
• Thức ăn hoặc axit trào ngược lên miệng: Tình trạng này thường khiến người bệnh cảm nhận được vị chua hoặc đắng trong miệng, đặc biệt sau khi nằm.

Bệnh trào ngược dạ dày có nguy hiểm không?

Hiện tượng trào ngược dạ dày là không chỉ là một vấn đề tạm thời mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu không được điều trị kịp thời.

Vậy trào ngược dạ dày thực quản có nguy hiểm không? Mặc dù hiện tượng này không trực tiếp đe dọa đến tính mạng, nhưng nếu kéo dài, nó có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng. Những biến chứng này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn có khả năng dẫn đến các bệnh lý nguy hiểm như ung thư thực quản.

Các triệu chứng điển hình của bệnh, thường bị người bệnh xem nhẹ hoặc nhầm lẫn giữa các bệnh lý tai mũi họng. Tuy nhiên, những triệu chứng này chính là tín hiệu cảnh báo cho sự tổn thương và viêm nhiễm đang diễn ra trong cơ thể. Việc chẩn đoán và điều trị sớm là cách duy nhất để ngăn chặn các biến chứng nghiêm trọng từ bệnh lý này.

Biến chứng trào ngược dạ dày

Trào ngược axit dạ dày kéo dài không chỉ gây phiền toái mà còn để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng bao gồm:

Viêm thực quản

Viêm thực quản là biến chứng phổ biến nhất, xảy ra ở bệnh nhân axit dạ dày trào ngược thường xuyên khiến niêm mạc thực quản bị viêm, dẫn đến các triệu chứng như:

• Đau tức ngực.
• Khó nuốt hoặc cảm giác nghẹn.
• Ợ nóng, ợ chua kèm đau rát.
  Nếu không điều trị, viêm thực quản có thể tiến triển thành những tổn thương sâu, dẫn đến các biến chứng nặng hơn.

Hẹp thực quản

Hẹp thực quản xảy ra khi axit dạ dày làm tổn thương nặng nề niêm mạc thực quản, hình thành các mô sẹo. Các mô sẹo này khiến thực quản bị thu hẹp, gây ra:

• Khó nuốt, đau khi nuốt.
• Cảm giác nghẹn ở vùng cổ.
  Tình trạng này không chỉ làm giảm khả năng ăn uống mà còn làm tăng nguy cơ biến chứng thực quản Barrett.

Thực quản Barrett

Đây là một trong những biến chứng nghiêm trọng và nguy hiểm nhất của trào ngược dạ dày triệu chứng kéo dài. Thực quản Barrett là hiện tượng thay đổi cấu trúc mô của thực quản, làm tăng nguy cơ ung thư biểu mô tuyến thực quản.

Ung thư biểu mô tuyến thực quản

Ung thư thực quản là biến chứng nguy hiểm nhất và có tỷ lệ tử vong cao. Bệnh thường xuất hiện ở người trên 50 tuổi và tiến triển âm thầm với các dấu hiệu sau:

• Sụt cân bất thường.
• Đau xương ức hoặc đau khi nuốt.
• Khàn tiếng kéo dài.

Việc phát hiện sớm thông qua các đợt khám sức khỏe định kỳ có thể giúp kiểm soát và điều trị hiệu quả hơn.

Chẩn đoán dạ dày trào ngược

Khám trào ngược dạ dày là bước quan trọng để chẩn đoán chính xác bệnh và từ đó xây dựng kế hoạch điều trị phù hợp. Các bác sĩ có thể chỉ định nội soi dạ dày thực quản để phát hiện tình trạng viêm loét, hẹp thực quản, hoặc các dấu hiệu khác của trào ngược bao tử.

Nếu có các triệu chứng trào ngược dạ dày biểu hiện rõ ràng như đầy hơi hoặc ợ chua, bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm và chụp X-quang để đánh giá mức độ tổn thương.

Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ và khám tổng quát hệ tiêu hóa sẽ giúp bệnh nhân phát hiện sớm các biến chứng của bệnh, từ đó có thể điều trị kịp thời, tránh để bệnh tiến triển thành các tình trạng nguy hiểm hơn như viêm thực quản hay thậm chí ung thư thực quản.

Cách điều trị trào ngược dạ dày

Dạ dày trào ngược là bệnh lý có thể kiểm soát nếu được phát hiện và điều trị đúng cách. Đối với những bệnh nhân biểu hiện như đầy hơi ợ chua, hay cảm giác nóng rát ở ngực, việc điều trị kết hợp giữa thuốc và thay đổi lối sống là rất quan trọng.

Để điều trị hiệu quả, các bác sĩ chuyên khoa sẽ chỉ định các loại thuốc giúp làm giảm axit dạ dày, như thuốc kháng histamin H2, thuốc ức chế bơm proton (PPI), hoặc thuốc antaxit. Những thuốc này giúp giảm tình trạng axit trào ngược vào thực quản, làm giảm các triệu chứng của trào ngược dạ dày. Tuy nhiên, điều trị này cần tuân thủ đúng phác đồ của bác sĩ vì việc tự ý ngưng thuốc có thể gây ra tác dụng phụ hoặc khiến bệnh tái phát.

Ngoài việc dùng thuốc, chế độ ăn uống lành mạnh cũng rất quan trọng trong việc điều trị. Người bệnh cần tránh ăn quá no, ăn những thực phẩm gây tiêu cực đến dạ dày như thức ăn cay, chua, đồ uống có cồn, cà phê, hay thức ăn chứa nhiều chất béo. Bên cạnh đó, việc duy trì cân nặng ổn định và tránh thói quen nằm ngay sau khi ăn cũng sẽ giúp cải thiện tình trạng bệnh.

Trong trường hợp bệnh không đáp ứng điều trị nội khoa, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để cải thiện tình trạng bệnh. Các phẫu thuật như phẫu thuật Nissen hay phẫu thuật LINX sẽ giúp thắt chặt cơ vòng thực quản dưới, ngăn ngừa tình trạng trào ngược.

Phòng tránh trào ngược dạ dày

Phòng tránh bệnh lý dạ dày này không chỉ là việc dùng thuốc mà còn liên quan đến việc thay đổi lối sống và thói quen sinh hoạt hằng ngày. Để phòng tránh dạ dày bị trào ngược hiệu quả, người bệnh cần thực hiện một số điều chỉnh sau:

• Từ bỏ hút thuốc lá: Thuốc lá làm giảm khả năng hoạt động của cơ thắt thực quản dưới, gây trào ngược axit dạ dày lên thực quản.
• Duy trì cân nặng ổn định: Thừa cân làm tăng áp lực lên cơ hoành bụng và thúc đẩy dạ dày bị trào ngược, nên việc duy trì cân nặng hợp lý sẽ giúp phòng ngừa bệnh.
• Ăn chậm, nhai kỹ, chia bữa ăn nhỏ: Việc ăn chậm và chia nhỏ các bữa ăn giúp dạ dày dễ dàng tiêu hóa thức ăn, giảm thiểu nguy cơ trào ngược axit dạ dày.
• Tránh thức ăn có hại: Các thực phẩm cay nóng, có tính axit cao như chanh, cà chua, hay đồ uống có cồn như bia, rượu và cà phê cần được tránh xa để không kích thích dạ dày.
• Không nằm ngay sau khi ăn: Để giảm đầy hơi trào ngược dạ dày, không nên nằm ngay sau khi ăn, hãy để dạ dày có thời gian tiêu hóa thức ăn ít nhất 3 giờ trước khi đi ngủ.

Kết luận

Trào ngược dạ dày là một bệnh lý có thể điều trị và phòng tránh hiệu quả nếu bệnh nhân hiểu rõ các triệu chứng và thay đổi lối sống hợp lý. Việc khám dạ dày trào ngược kịp thời, tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ, và thực hiện chế độ ăn uống khoa học là những bước quan trọng trong việc kiểm soát bệnh.